ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ขุทฺทกนิกาเย
จูฬนิทฺเทสปาฬิ
ปารายนวคฺโค
วตฺถุคาถา
[1]
โกสลานํ ปุรา รมฺมา, อคมา ทกฺขิณาปถํ;
อากิญฺจญฺญํ ปตฺถยาโน, พฺราหฺมโณ มนฺตปารคูฯ
[2]
โส อสฺสกสฺส วิสเย, มฬกสฺส [อฬกสฺส (สุ. นิ. 983) มุฬกสฺส (สฺยา.), มูฬฺหกสฺส (ก.)] สมาสเน [สมาสนฺเน (ก.)];
วสิ โคธาวรีกูเล, อุญฺเฉน จ ผเลน จฯ
[3]
ตสฺเสว [ตํเยว (ก.) อฏฺฐกถา โอโลเกตพฺพา] อุปนิสฺสาย, คาโม จ วิปุโล อหุ;
ตโต ชาเตน อาเยน, มหายญฺญมกปฺปยิฯ
[4]
มหายญฺญํ ยชิตฺวาน, ปุน ปาวิสิ อสฺสมํ;
ตสฺมิํ ปฏิปวิฏฺฐมฺหิ, อญฺโญ อาคญฺฉิ พฺราหฺมโณฯ
[5]
อุคฺฆฏฺฏปาโท ตสิโต [ตสฺสิโต (ก.)], ปงฺกทนฺโต รชสฺสิโร;
โส จ นํ อุปสงฺกมฺม, สตานิ ปญฺจ ยาจติฯ
[6]
ตเมนํ พาวรี ทิสฺวา, อาสเนน นิมนฺตยิ;
สุขญฺจ กุสลํ ปุจฺฉิ, อิทํ วจนมพฺรวิ [วจนมพฺรุวิ (สี.)]ฯ
[7]
‘‘ยํ โข มม เทยฺยธมฺมํ, สพฺพํ วิสชฺชิตํ มยา;
อนุชานาหิ เม พฺรหฺเม, นตฺถิ ปญฺจสตานิ เม’’ฯ
[8]
‘‘สเจ เม ยาจมานสฺส, ภวํ นานุปทสฺสติ [ปเทสฺสติ (ก.)];
สตฺตเม ทิวเส ตุยฺหํ, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธา’’ฯ
[9]
อภิสงฺขริตฺวา กุหโก, เภรวํ โส อกิตฺตยิ;
ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, พาวรี ทุกฺขิโต อหุฯ
[10]
อุสฺสุสฺสติ อนาหาโร, โสกสลฺลสมปฺปิโต;
อโถปิ เอวํ จิตฺตสฺส, ฌาเน น รมตี มโนฯ
[11]
อุตฺรสฺตํ ทุกฺขิตํ ทิสฺวา, เทวตา อตฺถกามินี;
พาวริํ อุปสงฺกมฺม, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
[12]
‘‘น โส มุทฺธํ ปชานาติ, กุหโก โส ธนตฺถิโก;
มุทฺธนิ มุทฺธปาเต [มุทฺธนิมฺมุทฺธปาเต (ก.)] วา, ญาณํ ตสฺส น วิชฺชติ’’ฯ
[13]
‘‘โภตี [โภติ (ก.)] จรหิ ชานาติ, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา;
มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ [มุทฺธาติปาตญฺจ (ก.)], ตํ สุโณม วโจ ตว’’ฯ
[14]
‘‘อหมฺเปตํ น ชานามิ, ญาณํ เมตฺถ น วิชฺชติ;
มุทฺธนิ มุทฺธาธิปาเต จ, ชินานญฺเหตฺถ [ชนานญฺเหตฺถ (ก.)] ทสฺสนํ’’ฯ
[15]
‘‘อถ โก จรหิ [โย จรติ (ก.)] ชานาติ, อสฺมิํ ปถวิมณฺฑเล [ปุถวิมณฺฑเล (สี.)];
มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ, ตํ เม อกฺขาหิ เทวเต’’ฯ
[16]
‘‘ปุรา กปิลวตฺถุมฺหา, นิกฺขนฺโต โลกนายโก;
อปจฺโจ โอกฺกากราชสฺส, สกฺยปุตฺโต ปภงฺกโรฯ
[17]
‘‘โส หิ พฺราหฺมณ สมฺพุทฺโธ, สพฺพธมฺมาน ปารคู;
สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต [ผลปฺปตฺโต (ก.)], สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา;
สพฺพกมฺมกฺขยํ ปตฺโต, วิมุตฺโต อุปธิกฺขเยฯ
[18]
‘‘พุทฺโธ โส ภควา โลเก, ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา;
ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉสฺสุ, โส เต ตํ พฺยากริสฺสติ’’ฯ
[19]
สมฺพุทฺโธติ วโจ สุตฺวา, อุทคฺโค พาวรี อหุ;
โสกสฺส ตนุโก อาสิ, ปีติญฺจ วิปุลํ ลภิฯ
[20]